ΟΙ ΠΡΟ-ΑΛΦΑΒΗΤΙΚΕΣ ΣΤΟΝ ΕΛΛΑΔΙΚΟ ΧΩΡΟ

Οι γνωστές ιστορικές πηγές μαρτυρούν οτι το ελληνικό αλφάβητο εμφανίσθηκε για πρώτη φορά τον 8^ο π.Χ. αιώνα. Όμως πολύ πριν από το αλφάβητο, στον ελληνικό χώρο χρησιμοποιήθηκαν διάφορες άλλες γραφές, οι οποίες χαρακτηρίζονται με τον γενικό όρο προ-αλφαβητικές. Στον παρακάτω πίνακα αναγράφονται τα είδη γραφών αυτών και η περίοδος κατά οποία χρησιμοποιούνταν.

ΕΙΔΟΣ ΓΡΑΦΗΣ	ΠΕΡΙΟΔΟΣ
Συμβολική Σημειογραφία	6.000 – 1.600 π.Χ.
Ιερογλυφική	2.000 – 1.650 π.Χ.
Ο δίσκος της Φαιστού	1.700 – 1.600 π.Χ.
Γραμμική Α	1.700 – 1.450 π.Χ.
Γραμμική Β	1.450 – 1.200 π.Χ.
Κυπρομινωική	1.500 – 1.000 π.Χ.
Κλασική κυπριακή	1.000 – 200 π.Χ.

Στη συνέχεια θα εξετασθούν τα βασικά στοιχεία καθεμίας από τις παραπάνω γραφές, όπως αυτές είναι γνωστές σήμερα. Τα αντικείμενα που διασώθηκαν μέχρι σήμερα και περιέχουν σημεία ή σύμβολα των παραπάνω γραφών κατατασονται σε τέσσερις κύριες κατηγοριες.

Α) Πήλινες πινακίδες διαφόρων μεγεθών, οι οποίες διασώθηκαν, κυρίως επειδή ο πηλός από τον οποίο ήταν κατασκευασμένες ψήθηκε από τις πυρκαγιές που κατέστρεψαν τους χώρους όπου βρίσκονταν.

Β) Επιγραφές πάνω σε πήλινα αγγεία, οι οποίες γράφτηκαν είτε πριν από το ψήσιμό τους είτε μετά το ψήσιμο από τον ιδιοκτήτη τους. Συνήθως δηλώνουν το περιεχόμενο του αγγείου ή την προέλευσή του.

Γ) Αντικείμενα με αρχειακό χαρακτήρα, δηλαδή, σφραγίδες ή σφραγίσματα, ελάσματα με δυο όψεις, ράβδοι με τρείς ή τέσσερις όψεις, σφαιρίδια κ.λτ. περισσότερα από αυτά τα πήλινα.

Δ) Αντικείμενα που φέρουν εγχάρακτα γραφικά σημεία, όπως λίθινες τράπεζες προσφορών ή διάφορα μεταλλικά αντικείμενα.

Γενικά, έχουν διασωθεί αντικείμενα τα οποία δεν καταστρέφονται από τη φωτιά ή από την υγρασία, και γι'αυτό ο συνολικός αριθμός των τεκμηρίων που διαθέτουμε είναι πολύ περιορισμένος.

Όσον αφορά στα τρία γραφών που μας ενδιαφέρουν περισσότερο, σώζονται τα εξής τεκμήρια: 270 σε ιερογλυφική με 1.537 σημεία, 1.427 σε γραμμική Α με 7.362 σημεία και 4.765 σε γραμμική Β με 57.398 σημεία.

Τα αντικείμενα της πρώτης κατηγορίας είναι ασύγκριτα περισσότερα και σημαντικότερα από όλα τα άλλα. Επειδή, μάλιστα, το περιεχόμενό τους έχει συνήθως λογιστικό ή απογραφικό χαρακτήρα, μερικοί υποστηρίζουν ότι η γραφή αυτή χρησιμοποιούνταν μόνο για οικονομικούς σκόπους.

Αυτό μπορεί να ισχύει για τις πρώτες μορφές γραφής, οι οποίες δεν ήταν πολύ αναπτυγμένες, αν και τα σημερινά δεδομένα γι'αυτές είναι εξαιρετικά περιορισμένα, ώστε να καταλήξουμε στη σωστή αξιολόγιστή τους. Ο δισκος της Φαιστού περιέχει ένα κείμενο σαφώς μη οικονομικού χαρακτήρα, αλλά η μοναδικότητά του δεν επιτρέπει τη διατύπωση περαιτέρω συμπερασμάτων. Αντιθέτως, η Γραμμική Α και ιδιαίτερα η Γραμμική Β αποτελούν ολοκληρωμένα συστήματα γραφής και θα μπορούσαν θαυμάσια να χρησιμοποιηθούν και για τη σύνταξη λογοτεχνικών, ιστορικών ή άλλων διδακτικών κειμένων.